BAM

oftewel de bajkal amoer magistrale,

de trein door the middle of nowhere, letterlijk. stalin begon het traject aan te leggen uit vrees voor een japanese invasie, een ontdubbeling van de transsiberische zou voor meer zekerheid zorgen, het project werd door de goelags uitgevoerd, maar kwam op de lange baan terecht na zijn dood, bij de heropstart werd geclaimd dat de bam enkel door vrije handen zou worden aangelegd, en hoewel men 40jaar bam viert is hij nog steeds niet afgewerkt, een van de belangrijkste tunnels werd pas in 2002 geopend en in de beginjaren waren burgers op grote stukken niet toegelaten om militaire en/of redenen. maar het was wel de ontsluiting van het rijke ontoegankelijke noorden. ik kon moeilijk rusland bezoeken zonder de beruchte transsiberische aangedaan te hebben en het gevoel te leren kennen van dagenlang op de trein opgesloten te zitten, tot je er langzaam gek van wordt. ik kon kiezen tussen 3 dagen (bam en transsib) of 4 dagen (bam) ik koos bewust voor de langere en duurdere optie, maar mijn keuze voor de bam was vooral evident toen ik zag dat er zelfs geen baan was. de realiteit liegt er niet om, vanaf baikal hadden we eerst een dag passage door fabuleus berglandschap, maar als ik nu door het raam kijk zie ik enkel eindeloze bossen en moeraslanden, rusland blijft het land van eindeloos. fotos zullen er niet veel aan te pas komen want de ramen zijn zo vuil dat het absurd is een foto te nemen. maar schoon is het wel, het doet me beklagen dat ik dit stuk rusland oversla, maar ik zie niet direct een mogelijkheid om dit op een andere manier te doen, ontoegankelijk. en zo verstrijkt de tijd langzaam, uren door het raam kijken, naar de natuur, of naar de kilometerslange vrachttreinen, gevuld met hout en ertsen, of militaire transporten. af en toe rijden we dan langs een militaire post die beter geëquipeerd en bewaakt wordt dan de mongoolse grens, ik stel me er geen vragen meer bij, ik heb zo mijn vermoedens wat achter de prikkeldraad schuilgaat, niet alles staat op de kaart, zoals die bewaakte post te midden 280 km niks rond baikal, en mochten mijn vermoedens niet kloppen, dan zouden ze toch niet verstaanbaar kunnen uitleggen wat het dan wel is. de rit wordt zeldzaam onderbroken voor een 30seconden stop aan een station waar geen kat is, de weinige dorpen en steden bestaan enkel voor en door de bam, en de mensen komen van overal uit de sovietunie, en zijn blijven plakken, de gevarieerde stijlen van de stationsgebouwen stille getuigen van de verschillende culturen.
In Tynda (het kruispunt van de bam met de jakoetsk verbinding) viel mijn mond open van verbazing, en er was eigenlijk weinig raars te zien, maar dat is niet normaal, alles proper opgeruimd en netjes, duusd flikken, russische marsmuziek door de boxen, en de russische kleuren overal. de russische vlag kom je overal tegen, de meeste mensen zijn (terecht) trots op hun land , maar een aanvulling met sovietvlaggen, meer en onderhouden sovietkunst, en nieuwe gebouwen waarvan de plannen waarschijnlijk in het communistische tijdperk stammen. en opeens viel mijn frank dat dit niet rusland was, maar de sovietunie, en bij dat besef hield alles opeens meer steek, en hoewel dat tijdperk verleden tijd is, is het gebrek aan vrijdenkende mensen duidelijk, men loopt in de pas. hier kon ik inzicht krijgen in wat de sovietunie betekende en waar het bij zovelen een schone nostalgie is blijkt het hier bijna een noodzaak. een besloten wereld voor en door soviets. afgesloten van de werkelijke wereld, niet door muren of tralies, maar door afstand, door tijd. het lijkt me een tragisch lot, ik zit 4 dagen opgesloten op deze trein, zij hun leven lang, het moet een vicieuze cirkel zijn. de trein hun enige ontsluiting naar de nieuwe wereld, maar met de lonen en treinprijzen is het een hele investering, en dan moet je nog je hele leefwereld achterlaten en in een cultuurshock terecht komen. dan ren je waarschijnlijk nog snel terug ook.
De treinrit zelf is interessant, ik denk dat dat gekmakend gevoel van opgesloten niet zal komen, we zijn dag drie en ik ben op mijn gemak, wachten is nochtans nooit mijn sterkste punt geweest, hier heb ik er geen problemen mee. de tijd wordt gevuld met thee drinken en noodels eten (warm water is een standaard voorziening) een tukske doen, tolstoy lezen, wat typen, een kaartje leggen (ik heb een spel kaarten gekocht in de hoop een spel te leren, maar de russen blijken weinig zin te hebben in speluitleg dus heb ik wat zevens gelegd met eens spel van 36 kaarten), foto's deleten, een langdurige cursus hoe eet ik nu eigenlijk efficiënt zonnebloempitten (niks voor mij), stukken rugzak aan elkaar naaien, en proberen conversatie maken. Bijna iedere rus heeft engels in school, maar ze komen niet verder dan "hello, my name is sasha of vova". vaak voorkomend is volgende situatie; angliski?? njeto, amo njemetski/ fransuski da, vrij vertaald is dat ; ikke? engels? bijlange niet, maar kijk, ik wil geen afgang maken tov mijn maten dat ik geen engels kan, ik kan wel duits of frans spreken he. en dan schakel je vlotjes over naar duits of frans, en dan staan ze met hun mond vol tanden, en kunnen ze niet anders dan toegeven dat ze ook dat niet spreken (opvallend hoe vaak dat voorkomt). Mijn russisch is op het punt gekomen dat ik niet veel meer leer, de basis vragen en antwoorden ken ik, en dan denken ze dat ik russisch spreek, en dan steken ze ganse litanieën af in snelspraak zodat ik enkel kan knikken en lachen. Hen vragen om iets te herhalen, het anders te zeggen of gewoon trager te spreken kun je niet alle 30seconden doen, ik heb reeds gemerkt dan de conversatie dan snel doodloopt. plus, de aanwezige alcohol zorgt voor een nogal beperkt geheugen, dus trager spreken duurt dan een halve zin, en iets anders verwoorden komt er altijd weer op neer dat ze krak hetzelfde herhalen met andere klemtonen. roken en drinken is verboden op de trein, maar net zoals alle russische regels, is dat meer een richtlijn dan wet. en als de politiepatrouille passeert hou je je sigaret achter je hand, en zet je je vodka of piva uit het zicht. iedereen weet het en iedereen aanvaard het. het gebrek aan een restauratiewagon is iets waar ik niet op gerekend had, maar alle zoveel uur (soms 1uur, soms 10uur) zijn er langere stops op het traject waar je net tijd genoeg hebt om officieel een sigaret te roken of om even naar de winkel te lopen, telkens weer loopt dan de ganse trein leeg en staan die dan 10minuten op het perron, alleje, perron, naast de trein dus.
de meeste van de russen (inclusief conducteurs) wapenen zich tegen de verveling met goedkoop bier of goedkope vodka, wat resulteert in een constant gevoel van zaterdagnacht, en je weet nooit welk volk je in de kuip krijgt. het had dan ook reeds lang geduurd vooraleer ik last kreeg van overdadig russisch testosteron en ik aldus een sterk benevelde rus voorgeschoteld kreeg met die zijn lands eer wou verdedigen door te tonen dat hij den toerist de baas kon. alleja het was zeer vriendelijk begonnen, maar bij het meermaals hard aan de baard trekken trok ik de limiet. en dat escaleerde in een kwartseconde het daarna uitschelden en afdreigen in het russisch, tikken duwen en trekken, leek me een perfecte timing voor andere russen om voor me in de bres te springen, want het ging luid en ik verstond er niks van (en schakelde enige tijd daarna aldus maar over naar rustig westvlaams en deed op mijn gemak den uitleg dat een baard een teken van mannelijkheid is, het stamt uit lang vergeten tijden waarin gevochten werd om te bewijzen dat men sterker was en leiderschap verdiende (juist ja, lang lang lang geleden), het hebben van een baard is een handicap tijdens het vechten (men zou er wel eens aan kunnen trekken) en aldus is het laten groeien van de baard hetzelfde als zeggen ik kan u verslaan zelfs met de handicap van een baard, hij verstond er gelukkig niets van, en zelfs al mocht hij het verstaan hebben denk ik niet dat hij de ironie van de situatie zou kunnen hebben appreciëren (oke ja, toegeven overschakelen naar westvlaams was wel wat olie op het vuur, maar dat kon ik niet laten)). de stand off duurde toch wel een uur of twee, en eindigde met een uur stil voor me uitstaren en op niks meer reageren, want alles wat ik deed was aanleiding tot meer gedreig en gescheld, hoe ontwapen je zo'n situatie? (normaal gesproken zou ik wegwandelen, maar dat was hier nu geen optie) ik heb daar eens een boek van gelezen, maar de truuken van de foor werden een voor een omzeild, het simpelste voorbeeld, niet recht tegenover iemand staan of zitten? als ik van positie veranderde dan volgde bijna onmiddellijk de synchrone beweging van zijn kant, grappig hoe door en terug bewegingen gewoon gevolgd werden, ik ben er zeker van dat de man niet doorhad dat ik het wel intrigerend vond. ik weet nog steeds niet wie hij juist was, maar ik was ervan verbaasd hoe iedereen opeens zijn kop introk en letterlijk de andere kant uitkeek, struisvogelpolitiek, zelfs de politie (die me vlak daarvoor nog bijna een drankboete aansmeerde wegens de fles vodka van de man in kwestie) die normaal ieder half uur passeerde bleef opeens weg. een uur nadat de man verdwenen was kwamen ze dan met zijn drieen speciaal naar me toe om te vragen of alles toch zeker in orde was he. fascinerend en frustrerend.
gelukkig veranderde ik de volgende morgen van trein, een uur in komsomolsk zoeken naar internet om af te spreken met de mensen die ik ken uit khabarovsk, een uur was niet voldoende, en toen volgde nog een kleine dag trein, zonder grote incidenten, en rustgevende dag met voor het eerst weer deftig engels, de bam duidelijk direct ver weg, het verlengde weekend zorgt hier voor grote volksverhuizingen en het grootste deel van de dag bracht ik dan ook door in aangenaam gezelschap van een familie met kinderen die ging kamperen (had ik geen halve afspraak in khabarovsk, ik was hen gevolgd) ongedwongen spelletje spelen en klapke doen, en dat zijn dan die interessante mensen waar je nooit meer zal van horen, zeldzaam zijn ze zeker. en dusdanig zit ik nu op het stationsplein in khabarovsk te wachten op reply van andere interessante mensen en daarna hopelijk een echt bed en een doucheke, khabarovsk ziet er op het eerste zicht vooral groot uit, we zullen zien.
onder het hoofdstuk zelfreflecties kan ik bij deze nog onderbrengen dat ik lange treinritten betrekkelijk goed verteer, alsook de opmerking dat als je eet met 2 handen met in de ene hand bvb brood en in de andere bijvoorbeeld worst of chocolade, dat het een onherroepelijk feit is dat mijn rechterhand eerst leeg zal zijn, en dat de inhoud van de hand ondergeschikt is, als je dus veel chocolade en weinig brood hebt is het interessanter het brood in de linkerhand te nemen
en onder het hoofdstuk culinair kunnen we opmerken dat ik nog steeds geen restauratiewagen heb gezien, en noodles met knackworst (eg knor met zwan) is internationaal (dus niet zoals eerder vermeld uitvinding dries)